تأثير الألوان على حياة الإنسان

RENKLERİN İNSAN HAYATINA ETKİSİ

 

Nizameddin İbrahimoğlu

Hitit Üniversitesi

 nizamettin955@htmail.com

نظام الدين إبراهيم اوغلو

باحث أكاديمي تركماني ـ تركيا

 

ÖNSÖZ

 

Renkler hayatımızın bir parçasıdır. Renklerin kişilerin davranışlarını psikolojik ve ruhsal yönden olumlu ve olumsuz etkilediğini psikologlar tespit etmişlerdir. Renklerin anlamlı ve daha yararlı olması için, elbiseler, çiçekler ve kullanılan eşyalarda ve hatta ev duvarlarında vs. konularda kişiler renklere özen göstermeleri gerekir. Her mevsim ve yaşadığı her yer için çeşitli renkler vardır. Aynı şekilde her rengin insan topluluklarda özel anlam ve ifadesi vardı vardır, bu onların zevk sahibi olduklarını aks eder ve renklere baktığımızda insanların nefsini sevindirir ve rahatlaştırır.

Önemli olduğu için, Kuranı kerimde zikir edilmiş  ve 9 Ayeti celile de zikredilmiştir; (Allah'ın suyu, semadan indirdiğini görmedin mi? Böylece onunla çeşitli renklerde ürünler (meyveler) çıkardık. Ve dağlardan beyaz, kırmızı, çeşitli renklerde ve kara ve ‘’siyah’’ yollar kıldık) Fatır 27. Birde hadislerin bir konularında yer almıştır. Aşağıda işlediğimiz renkler, ana renklerdir ve genel olarak tabiatta çok bulunanlardır:

 

1-KIRMIZI:  الأحمر

Kırmızı renk: Kırmızı elmada bulunan koyusu ve karpuz diliminde de bulunan açık rengini kastediyoruz. İkisinin de canlılık, dinamizm, sevgi ve sevinçle ilgilisi bulunmakta. Kırmızı renk, vücutta; ataklık ve canlılığı ifade eder; Duygusal bağlamda ise bir işi sonuna kadar irade ve kararlıkla bitirmek demektir.

Kırmızı renk meyvelerde iştah açar; O yüzden dünyadaki gıda firmalarının çoğu logosunda kırmızıyı kullanır.

Kırmızı renk tansiyonu yükseltir, günlük rutin streslerine mani olur, kan akışını hızlandırır, insanlar kendilerini sıcak hisseder ve sevinç ve güzellik duygularını artırır. Kırmızı renk yerine göre çeşitli anlam ifade eder: Trafik işaretinde endişe ve tehlikenin olduğunu ifade eder, aynı şekilde bir yerde bulunan kan içinde geçerlidir. Kadının dudağında olursa çekicilik ve güzellik ifade eder. Çiçeklerde bulunursa baharı ifade eder.

Yanlış bir inanış vardır; boğaların kırmızıya saldırdığı sanılır. Ancak biliyoruz ki boğalar renk körüdür. Kırmızıya değil, kendilerine sallanan koyu renkli beze saldırır.

Kuranı kerimde şu şekilde ifade ediliyor: ‘’Görmedin mi Allah gökten su indirdi. Onunla renkleri çeşit çeşit meyveler çıkardık. Dağlardan (geçen) beyaz, kırmızı, değişik renklerde ve simsiyah yollar yaptık’’. Fatır 27.

Hadiste ise şu şekilde geçiyor: ‘’Peygamberimizi (S.A.V) Minede deve üzerinde hutbe veriyordu ve üzerinde kırmızı bir hırka olduğunu gördüm’’. Ebu Davut hadislerinde Hilal b. Amir‘dan rivayet edilmiştir.

2-YEŞİL: الأخضر

Yeşil renk: Koyusunu çam ağacı açığı ise parlak yeşil otu kastediyoruz. İkisi de baharın ve yeniden doğuşun sembolü. Ve yeşil merhamet, şefkat, itidal, hayır, bereket, barış, umut, güç enerji, gelecek için iyimserliği ifade eder. Şayet diğer renklere üstünlük sağlarsa insanlar sıkıntı ve bıkkınlık hissetmezler ve yorgunluk şiddetini genel olarak azaltır. Bundan dolayı bedevi Araplar çöl ortasında yeşil renkli elbise giymesini tercih ederler. Psikiyatri Doktor Frilininç araştırmasında renkleri tedavide kullandı ve şöyle dedi: ‘Sarı ve yeşil renkler kalp atışını azaltır ve akışını düzeltir.’

Bir deneyiminde şiddetli gürültü çıkaran aletlerin kullanıldığı bazı fabrikaların duvarını yeşil boyadı ve işçiler, çevrelerini kuşatan yeşil rengin etkisinden dolayı bir daha gürültüden şikâyetçi olmadılar.

Yeşil renk doğanın ve baharın rengidir. İnsana güven, huzur ve rahatlık verir. Bunan dolayı bankaların logolarında, büyük lokanta mutfaklarında ve hastanelerde yeşil renk hâkimdir. Yeşili bol olan semtlerde insanlar daha az mide rahatsızlığı şikâyetinde bulunurlar.

Kuranı kerimde şu şekilde ifade ediliyor: ‘’(topraktan) yeşil otu çıkarıp sonra da onu kapkara bir sel artığına çeviren yüce Rabbinin adını tespih (ve takdis) et’’. El-‘Alâ 5–6.

 

 ‘’Eline bir demet sap ( yeşil ot) al da onunla vur, yeminini böyle yerine getir. Sad -44.

‘’Bu cennetler koyu yeşildirler’’.Er-Rahman–64.

‘’Üzerlerinde yeşil ipekten ince ve kalın elbiseler vardır; gümüş bilezikler takınmışlardır. Rableri onlara tertemiz bir içki içirir’’. El-İnsan 21.

3-SARI: الأصفر

Sarı renk: Son baharda dökülen yapraklar da bulunan koyusu ve e parlayan limonda da bulunan açık rengini kastediyoruz. İkisi de zekâ, incelik, neşe ve sevgi çağrıştırır. Bir de birliği ve toplumsal yaşamı, saf düşünmeyi ve eşyaları olduğu gibi görmeyi ifade eder. Sarı renk taksilerde dikkat çekiciliği artırır. Sarı ayrıca hüzün ve özlemin rengidir. Sarı renk insan yüzünde veya sonbaharda dökülen yapraklarda üzüntü, hasret, ölüm ve fenalık hissini ve geniş kumsal alanlarda kıtlık ve meyvede ise olgunluğu ve sulu olduğunu ve güneşin sarısı ise sıcaklık ve canlılık ifade eder. Altının parlağı ise yücelik ve haşmetlik çağrıştırır.

Kuranı kerimde şu şekilde ifade ediliyor "O diyor ki: Sarı renkli, parlak tüylü, bakanların içini açan bir inektir" dedi. El. Bakara 69.

‘’Nefsanî arzulara, (özellikle) kadınlara, oğullara, yığın yığın biriktirilmiş altın ve gümüşe’’. Ali-İmran 14.

‘’Güneşe ve kuşluk vaktindeki aydınlığına, güneşi takip ettiğinde aya, onu açığa çıkarttığında gündüze, onu örttüğünde geceye’’. Eş-Şems 1–2.

Son Ayette ifade edilen Güneş sarı rengi ve Gümüş ise beyaz rengi ifade etmektedir.

4-Turuncu: البرتقالي

Turuncu rengi: Parlak portakal rengini kastediyoruz. O’ Mizah ve razı olduğunu gösterir. Neşe, güç ve insanın kendine güven artırıcı özelliği de bulunur.

Turuncu rengi çeşitli hisler ifade eder: Eşyalarda dikkat çekici, güneşte sıcaklık, ateşte ve yangında korku, meyvede olgunluk ve iştah açıcı, trafik işaretinde ise hazırlanıp gitmeyi çağrıştırır.

Kavuniçi rengi ise, Huzur ve fikir rahatlığı ifade eder.

5-MAVİ:  الأزرق

Mavi renk: Koyusu deniz rengi, açığı ise gökyüzünün açık gününü kastediyoruz. İkisi de sessizlik, mutluluk iyimserlik ifade eder. Ve yeşil renk insanın sinir ve tedirginliği azaltır. Ondan dolayı okul duvarların mavi boyandığı okullarda çocukların daha az yaramaz olduğunu görürüz. Ve evlenme çağındaki yunanlı kızlar mavi rengi iyimserlik olarak görürler. Evlilik töreninde mavi renkli yüzük takmaya ve şerit veya nazar boncuğu giymeye özen gösterirler.

Araplar mavinin kan akışını yavaşlattığını ve vücudun ateşini düşürdüğüne inanırlar. Batı ülkelerinde intiharları azaltmak için köprü korkuluklarını maviye boyarlar.

Gökyüzünde mavi yüceliği, ince düşünceyi ve derin bakışı ifade eder. Deniz rahatlık, bereket aynı anda şiddeti ifade eder. Bulut ise hayır ve ümit ifade eder.

Bir de yayılan bir yanlış inanca göre insanları nazardan korur.

Kuranı kerimde şu şekilde ifade ediliyor: ‘’(Allah o (yüce) varlıktır ki, emri gereğince denizde içinde gemilerin yüzmesi ve lütfedip.’’. El-casiye 12. Burada Deniz kelimesi mavi rengi çağrıştırır.

‘’İçinde yörüngeleri olan göğe andolsun’’. Ez-Zariyat 7. Burada da Gökyüzü kelimesi mavi rengi çağrıştırır.

6-LACİVERT: الكُحلي

Gri rengin bir koyusu, kozmik renk olarak kabul edilir; sonsuzluğu, otoriteyi, verimliliği simgeler.  Bu renk kullanıldığında insanda güç ve üstünlük imaj etkisini sürdürür. Ve bu rengi giyen kişiler kendilerinin üstün ve güvenilir bir kişiliğe sahip olduklarını hissederler. En çok sosyete kadınlarda tercih edilir.

 O yüzden dünyadaki firmaların yarıdan fazlası logolarında lacivertti kullanır.

7- KAHVERENGİ: القهوائي

Parlayan kahverengini kastediyoruz. Kahverengi: Gerçeği, plan ve düzeni ifade eder. Kansas Üniv.’de bir sergide, duvarların rengini beyaza boyamışlardır ve insanlar sergide yavaş hareket etmiş. Fon kahverengiye döndüğünde ise insanlar sergide daha çok yeri daha az zamanda gezmişlerdir. Bu yüzden fastfood lar iç mekânda kahverengi kullanılır. Kahverengi toprak rengidir. Kıyafetlerde pek tercih edilmez, çünkü kahverengi giyen insanlar kalabalıkta dikkat çekmezler. Birde sertlik, üzgünlük ve karamsarlık da ifade eder.

 

8- BEYAZ:  الأبيض

Beyaz renk ruhu en çok rahatlatan renklerden biridir. O’ masumluk temizlik ve şeffaflığın zirvesini ifade eder. Ve istikrarı, devamlılığı, barışı ve iyimserlik çağrıştırır.

Politikacılar siyasetlerinde temiz ve dürüstlük izlenimi vermek için beyaz renk kullanırlar. Gelinlerde evlilik törenlerinde temiz ve bekâr olduklarını ifade etmek için kullanırlar.

 Sıcak havalarda beyaz elbisenin giyinmesi de tercih edilir.

Kuranı kerimde şu şekilde ifade ediliyor: ‘’Ve elini (cebinden) çıkardı. Birdenbire o da seyredenlere bembeyaz görünüverdi’’. El-Araf 108.

Allahın Peygamberi Hadisinde diyor ki: ‘’Elbiselerinizden beyaz elbisenizi giriniz; O’ sizin Hayırlı elbiselerinizdendir, onunla ölülerinizi kefenleyin ve Göz içine sürdüğünüz en hayırlı sürme gri olanıdır; gözü parlatır ve (kirpik) tüylerini çoğaltır’’.

 

9-MOR: البنفسجي

Eskiden büyük saray mensupları daima morla süsleniyorlardı. Ve mor renk vakarlık, incelik ve samimiyettin zirvesini ifade eder. Rengi ne kadar açık olursa o kadar ince hisli olduğunu ifade eder; şayet koyu olursa üzüntüyü ifade eder.

Koyu mor Nevrotik duyguları ve kararı almada tereddütlü olduğunu ifade eder.

Âşıklar ve intihar edenler kendilerine bir sembol olarak edinmişlerdir.

Birde doğum durumlarında doğumu kolaylaştırmak için de kullanılmıştır.

10- PEMBE:  الوردي

Pembe renk uyum, neşe, sevgi, cömertlik ve fedakârlık sembolüdür. Hayatı ve güzel duyguları ifade eder. Erkeleri çok etkiyen bir renktir. Eşler arasındaki duygu bağını güçlendirir.

Büyük mağazaların tezgâhtarlarında müşteriler kendilerini rahat hissetsin diye pembe üniforma giyerler. Pembe aynı zamanda kız çocukları için kullanılan renktir. O da sevgi ve masumiyeti ifade eder.

 

11- SİYAH: الأسود

Siyah renk duygusallığı, hüznü, hırsı ve kötümserliği simgeler. Aynı şekilde üstünlüğü de ifade eder. İslam ve batı ülkelerinde siyah renk matemi temsil eder. Japonya’da da siyah mutluluk ve iyimserlik kaynağı temsil eder.

Kadınlar siyah giysilerini gece partilerinde kullanmayı tercih ederler.

Geceleyin gökyüzünde gördüğümüz parlayan Ay ve yıldızların görüntülerine şaşırdığımızı da bildirmemiz gerekir. Ve gün ışığı girmeyen evlerde siyah renk tercih edilir.

Kuranı kerimde şu şekilde ifade ediliyor: ‘’Yine o gün birtakım yüzleri de keder bürümüş, hüzünden kapkara kesilmiştir’’. Abese 40–41.

’’Serin ve hoş olmayan kapkara dumandan bir gölge altındadırlar’’. El-vakıa -43–44.

 ‘’Sabahın beyaz ipliği (aydınlığı), siyah ipliğinden (karanlığından) ayırt edilinceye kadar yeğin, için’’. EL-Bakara 187.

 

12-Gri: الرمادي  

Gri renk soğuk bir renktir, soğukluğu ile eşler arasında soğuk rüzgârlar estirebilir. En ideal rengi ise orta gri olanıdır. Hiçbir anlam ifade etmez. Gri renk olumsuzluğu, kişiliği olmayanı, kolay hüküm edileni ve kaybetmeyi ifade eden bir özelliğe sahiptir.

Parlak gümüş renginde ise altında olduğu gibi yücelik ve haşmetlik çağrıştırır.

 Peygamberimizden (S.A) şu hadis rivayet ediliyor: ‘’ O’ gri sürmeyi emir ediyor, yatarken rahatlık verir ve dedi ki oruçlu ondan kaçınsın’’ 

 

Nizameddin İbrahimoğlu

Hitit Üniversitesi – Çorum - Türkiye

 

      نظام الدّين إبراهيم أوغلو

محاضر في جامعة هيتيت بتركيا